Zoersche Landen

Wandelroute 7,5 km

Deze wandeling begint in de nieuwe natuur van de Zoersche Landen rond het Achterste Diep. In dit gebied met bos, moeras en open water hebben een paar beverfamilies hun eigen paradijsje gecreëerd. De route brengt je via de kletsnatte Kwabsche Kuilen de Hondsrug op. Via het Hunzebos kom je op de grote Zuideresch van Exloo boven op de Hondsrug. Geniet er van de glooiende akkers en de weidse vergezichten naar alle kanten.

Informatie

  • Startpunt: Vanaf weg Exloo-Valthe de Zoersedijk nemen (afslaan richting Hippisch Centrum Exloo en Golfpark Exloo). Na einde verharde weg parkeren aan linkerkant zandweg.
  •  Routebeschrijving via Google .
  • Lengte route: 7,5 km.
  • GPS startpunt: 52 52 40, 06 53 46
  • Begaanbaarheid paden: Groot deel route goed begaanbare paden en verharde wegen met weinig verkeer. Tussen 1 en 2 schouwpad langs Achterste Diep, mogelijk met hoog gras en oneffen ondergrond. Tussen 6 en 7 ligt een smal bospad.
  • Honden: Toegestaan mits aangelijnd.
  • Afkortingen: LA linksaf, RA rechtsaf, RD rechtdoor,
KP knooppunt
  • Over deze route is een artikel verschenen in Kwartaalblad 122 van Het Drentse Landschap (juni 2024).

Inleiding

De Zoersche Landen liggen in de bovenloop van het Achterste Diep. In de veldnaam zit het Drentse woord ‘zoer’, ofwel ‘zuur’ in het Nederlands. Die kwalificatie slaat op de venige bodem van het gebied. Van origine was het Achterste Diep een hoogveenbeek die ontstond vanuit de venen bij Valthe. Twaalf kilometer verderop richting het noorden komt het Achterste Diep bij Gasselternijveen samen met het Voorste Diep. De twee beken gaan vanaf daar samen als Hunze verder. In 1996 liet Staatsbosbeheer de Zoersche Landen in het kader van de Herinrichting Gronings-Drentse Veenkoloniën als bos- en natuurgebied inrichten. Net als het aardappelland rondom had ook dit tachtig hectare grote gebied bij de herinrichting de bestemming landbouwgrond. De boeren hadden echter totaal geen belangstelling voor deze hectares die veel te nat waren om er op een enigszins efficiënte manier landbouw te kunnen bedrijven. Dan maar natuur ... Staatsbosbeheer liet brede slenken graven en de meeste afvoersloten werden gedempt. Het grootste deel van het gebied werd ingeplant met duizenden boompjes.

De rand van de Zoersche Landen © Hanna Schipper

Enkele jaren na de Herinrichting Veenkoloniën kreeg Het Drentse Landschap als nieuwe beheerder de Zoersche Landen in erfpacht. In 2014 konden nog enkele percelen landbouwgrond aan het terrein worden toegevoegd die als woongebied voor de bever werden ingericht.

In korte tijd hebben de Zoersche Landen zich ontwikkeld tot een groot elzenbroekbos met op de hogere delen eiken-berkenbos. Behalve bossen vind je in het gebied ook open water, rietmoerassen en grote open plekken. De natuur mag van Het Drentse Landschap haar gang gaan op het ongeveer honderd hectare grote terrein. Je kunt het alleen vanaf het schouwpad langs het Achterste Diep en vanaf de omringende wegen bekijken.

Onderweg te zien

Gebruik de wandelkaarten en instructie bij de routepunten of gebruik de  GPS-wandelkaart  om precies te zien waar je loopt.

1. Achterste Diep

  • Vanaf startpunt zandweg vervolgen.
  • Bij KP 25 water (Achterste Diep) oversteken en RA richting KP 29 langs de oever.
  • Schouwpad blijven volgen door Zoersche Landen.

In het kader van het Hunzeproject kon indertijd in samenwerking met  Astron  ten noorden van de Oude Dijk van Exloo naar Exloërmond het  LOFAR-gebied  gerealiseerd worden. Hier werden het Achterste Diep en zijn kwelwaterrijke beekdal hersteld. Hetzelfde geldt voor het gebied Paardetangen ten noorden van LOFAR tussen Buinen en Buinerveen. Over een lengte van 5,5 kilometer is het Achterste Diep nu weer een kronkelende beek. Inmiddels zijn de voorbereidingen in volle gang om ook de 1,5 kilometer Achterste Diep tussen de Zoersche Landen en de Oude Dijk te herstellen. Hopelijk kan hier binnenkort ook de eerste schop in de grond.

Stroming in de Hunze © Geert de Vries

In 2008 werd de bever na een afwezigheid van twee eeuwen weer geïntroduceerd in de nieuwe natuur van het Hunzedal. Een van die plekken was in de Zoersche Landen waar ze in het kletsnatte bos vol jonge boompjes een waar beverparadijs aantroffen. Hier hadden de dieren alle ruimte die ze nodig hadden. In de Zoersche Landen hebben de bevers inmiddels een aantal grote familieburchten gebouwd. Hier leven in totaal naar schatting vijftien tot twintig dieren. Bevers zijn nachtdieren die bovendien erg op zichzelf zijn, de kans dat je ze overdag ziet is dan ook vrij klein. Wel zie je onderweg de nodige sporen van de bevers, zoals afgeknaagde boomstammetjes en glijbanen die ze maken om het water in te komen.

Bever glijbaan © Hanna Schipper

2. Kwabsche Kuilen

  • Einde schouwpad bij asfaltweg LA tot KP 29.
  • Hier RA over dam, richting KP 30.
  • KP-pijltjes graspad door Kwabsche Kuilen volgen.

Voordat het water via de kanalen van de Veenkoloniën afgevoerd werd, lag er aan de voet van de Hondsrug een nat veengebied waarin het Achterste Diep zijn oorsprong vond. Door het hoogteverschil tussen Hondsrug en beekdal werd het grondwater, dat op de Hondsrug in de bodem zakte, hier als kwelwater onder druk uit de grond geperst.

De route loopt door dit gebied dat de Kwabsche Kuilen wordt genoemd. Hier krijg je een indruk hoe nat deze streek van nature nog altijd is. De Kwabsche Kuilen zijn een van de weinige restanten van het oude beekdal van het Achterste Diep, direct aan de voet van de Hondsrug.

Koekoek © Henk van der Meulen

3. Exloërweg

  • Einde natuurgebied doorgaande weg oversteken.
  • Via dam naar fietspad.
  • Op fietspad LA.

4. Hoogteverschillen

  • Bij KP 31 (Vlintweg 38) zandweg RA naar KP 32.
  • Einde zandweg, bij KP 32 RA richting KP 33.
  • Zandweg maakt twee haakse bochten langs rand van recreatiepark.

Als je het zandpad op loopt, ‘klim’ je tegen de Hondsrug omhoog. Onderweg langs het zandpad is het hoogteverschil tussen de Hondsrug en het veenkoloniale landschap beneden goed te zien. Over een afstand van nauwelijks één kilometer ga je zo’n vijftien meter omhoog. Voor Drentse begrippen is dat een fors hoogteverschil.

Zandpad de Hondsrug op © Hanna Schipper

4. Hoogteverschillen

  • Bij KP 31 (Vlintweg 38) zandweg RA naar KP 32.
  • Einde zandweg, bij KP 32 RA richting KP 33.
  • Zandweg maakt twee haakse bochten langs rand van recreatiepark.

Als je het zandpad op loopt, ‘klim’ je tegen de Hondsrug omhoog. Onderweg langs het zandpad is het hoogteverschil tussen de Hondsrug en het veenkoloniale landschap beneden goed te zien. Over een afstand van nauwelijks één kilometer ga je zo’n vijftien meter omhoog. Voor Drentse begrippen is dat een fors hoogteverschil.

Zandpad de Hondsrug op © Hanna Schipper

5. Zuiderveld

  • Na rood-witte hekken betonfietspad LA.

6. Hunzebos

  • Fietspad loopt langs Hunzebos.
  • Bij waterloop door bos, door klaphek RA.
  • Paadje langs watergang volgen.
  • Op kruising met breed bospad RA (bij KP 33 richting KP 32).

Je loopt een stukje langs een watergang door het Hunzebos. Het bos maakt deel uit van de grote boswachterijen Exloo en Odoorn. De oude Staatsbossen zijn inmiddels veranderd in veel natuurlijker bossen. Een herinnering aan de ouderwetse Staatsbossen zijn de zogeheten vakstenen aan de bosrand waar met zwarte cijfers op een wit vlakje de nummers van de bospercelen zijn aangerecht. Verder herinneren de keienwegen, die je nog op tal van plaatsen in en rond het Hunzebos ziet, aan de ontginningsjaren voor de Tweede Wereldoorlog. Met de veldkeitjes, die de ontginners vonden, werden de belangrijkste bospaden geplaveid.

Nummering voor bospercelen © Hanna Schipper

7. Droogdalen

  • Aan bosrand LA, pad langs bosrand volgen.

Lopend langs de rand van het Hunzebos kun je in het open deel het geologische verschijnsel droogdal mooi zien. Je ziet de droogdalen als enorme ribbels in het landschap.  Droogdalen  ontstonden in de koudste perioden van de laatste ijstijd. Tijdens deze zogeheten Weichsel-ijstijd bereikte het landijs onze streken niet, maar was het hier wel bitterkoud en bleef de bodem permanent bevroren. Als de temperaturen ‘s zomers boven nul kwamen, kon het dooiwater de bodem niet in. Het water vormde diepe dalen vanaf de Hondsrug door steeds laagjes bovengrond weg te spoelen. Na de ijstijd verdween de vorst uit de bodem. Het regenwater kon weer in de bodem wegzakken en het dal kwam droog te staan. Vandaar de term droogdal.

Droogdal © Hanna Schipper

8. Keienbeeld

  • Einde pad op fietspad LA.
  • Waar fietspad naar links buigt, neem je zandweg RA (langs akker).

Aan de rand van het Hunzebos staat het keienbeeld Mental Map. Het lijkt een omgekeerd hunebed: hier worden twee kleinere stenen gedragen door één grote zwerfkei. Petra Boshart maakte dit kunstwerk in 1998 voor het project Grenzen & Ontmoetingen. Het beeld is samen met drie andere keienbeelden van het project eigendom van Het Drentse Landschap.

Mental Map van Petra Boshart

Petra Boshart heeft zich voor haar Mental Map laten inspireren door de twee helften van het menselijk brein (Mental) en de labyrinten uit de oudheid (Map). Op de twee kleinere stenen van het beeld staan wegen afgebeeld die terug in de tijd voeren. De kunstenaar bedacht bij het maken van haar beeld dat ook haar drie zwerfkeien zelf een lange weg in tijd en ruimte hebben afgelegd.

9. Notenbos

  • Op driesprong zandweg RA.
  • Na bocht naar links (bij KP 35) zandweg RA (richting KP 36) Notenbosweg.
  • Einde zandweg LA.

Een eeuw geleden maakte het zogeheten Notenbosje links van de pad op de es deel uit van een veel groter complex met esbosjes dat het Hegeveld werd genoemd. Het lag midden in drie grote essencomplex aan de zuidkant van Exloo. In de loop van de twintigste eeuw werd hier het meeste bos gekapt om meer landbouwareaal te krijgen.

Veldleeuwerik © Wies Vink

10. Zuideresch

  • Op kruising RA.
  • Einde zandweg op fietspad RA.

De route volgt de grens van de Zuideresch (links) en de Achteresch (rechts) van Exloo. Net is bij het Hunzebos kun je ook hier de golvingen van de droogdalen richting Achterste Diep mooi zien.

11. Zoersedijk

  • Bij borden naar Hippisch Centrum Exloo en Golfpark Exloo LA doorgaande weg oversteken.
  • Zoersedijk volgen naar startpunt.

GPS-wandelkaart

  • Open de kaart met de vierkante knop rechtsboven.
  • Je locatie wordt automatisch getoond als een blauwe stip.
  • Afhankelijk van je type smartphone kan het zijn dat je hier eerst toestemming voor moet geven.

Logeren in de natuur

Het Drentse Landschap heeft prachtige vakantieaccommodaties beschikbaar voor liefhebbers van rust en ruimte. Een paar dagen er even helemaal tussenuit! Je verblijft midden in de natuur in een huis dat van alle gemakken voorzien is… Je kunt de accommodaties rechtstreeks boeken via  www.buitenlevenvakanties.nl .

Vakantiewoning Landweer bij Roderesch - Foto: Het Drentse Landschap

Colofon

route en teksten  

Bertus Boivin en Melle Buruma

coördinatie

Hanna Schipper

topografie

OpenStreetMap (CC BY 4.0)

De rand van de Zoersche Landen © Hanna Schipper

Vakantiewoning Landweer bij Roderesch - Foto: Het Drentse Landschap

Stroming in de Hunze © Geert de Vries

Bever glijbaan © Hanna Schipper

Koekoek © Henk van der Meulen

Zandpad de Hondsrug op © Hanna Schipper

Zandpad de Hondsrug op © Hanna Schipper

Nummering voor bospercelen © Hanna Schipper

Droogdal © Hanna Schipper

Mental Map van Petra Boshart

Veldleeuwerik © Wies Vink