Gasterse Holt en Anlooërdiepje

• Vanaf startpunt klinkerweg De Hoek nemen langs restaurant Brinkzicht.
• De Hoek steeds RD vervolgen.
• Asfaltweg over Zuidesch maakt twee haakse bochten. Asfaltweg wordt fietspad.

Gasteren ligt op een ‘schiereiland’ tussen de beekdalen van het Gastersche Diep in het westen en het Anlooërdiepje in het oosten. Het hoogste punt vind je op 12 meter boven NAP in de Gasterse Duinen ten noordwesten van het dorp. De beekdalen liggen wel zo’n 6 tot 8 meter lager. Als je over de Zuidesch loopt, krijg je een goede indruk van de hoogteverschillen.

• In bocht fietspad langs bankje RD paadje via (droog) slootje.
• Op graspad RA.

Halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw ging Staatsbosbeheer plannen maken om het Landschapsreservaat Drentsche Aa op te richten. Dit initiatief leidde uiteindelijk tot het  Nationaal Park Drentsche Aa . Voor die tijd al maakte Het Drentse Landschap zich zorgen over de toekomst van kostbare plekken als het Gastersche Holt en de Gasterse Duinen. Het Drentse Landschap is dan ook al meer dan zestig jaar bezig om hier percelen in eigendom te verwerven.

Op het kaartje hierboven zijn de perceelsgrenzen in het Gastersche Holt na de ruilverkaveling in de jaren tachtig ingetekend. Inmiddels heeft Het Drentse Landschap zo’n 90 procent ervan in eigendom. De meest recente aankopen waren in 2022, toen twee perceeltjes van 0,07 en 0,08 hectare konden worden verworven. Door vererving zijn de laatste eigenaren bij het Kadaster soms niet eens meer te achterhalen.

• Einde pad op verharde weg LA.
• Op driesprong LA, Gasterse Holt.

Links van de weg langs zie je een stroompje dat in het Gastersche Holt ontstaat. Rechts van het weg stroomt het richting Gastersche Diep. In de verte ligt het Balloërveld aan de overkant van het diep.

• Fietspad RA.

Het fietspad brengt je over het voormalige Eexterveld. Al voor de Tweede Wereldoorlog was een belangrijk deel hiervan ontgonnen. Dit tot woede van de natuurbeschermers die vonden dat het Eexterveld van uitzonderlijke betekenis was en alle mogelijke bescherming als natuurmonument verdiende. Na de oorlog gingen de ontginningen er echter onverminderd door. Pas rond 1975 kon Staatsbosbeheer de laatste restanten van het Eexterveld in het zuiden bij het Scheebroekenloopje aankopen. Het onafzienbare Eexterveld van vroeger is weliswaar verdwenen, maar je ervaart onderweg onmiddellijk de ongelooflijke weidsheid van het landschap. In een omtrek van kilometers is geen huis te zien. Er zijn weinig plekken in ons volle Nederland overgebleven die zo ‘leeg’ zijn ...

De bovenstaande topografische kaart geeft de situatie op en rond het Eexterveld in 1900 weer. In de twintigste eeuw is vrijwel het hele veld ontgonnen. Links halverwege aan de rand van de kaart ligt het Gastersche Holt (groen). Rechtsboven ervan zie je  de kampjes van Het Drentse Landschap (bij punt 9). Vóór de grote ontginningen kende het Eexterveld een grote afwisseling van natte en droge stukken heide. De Driemarkensteen (bij punt 5) zie je met een paars pijltje op de kaart aangegeven. De padenstructuur langs het Anlooërdiepje is sinds deze kaart nauwelijks veranderd.

• Einde fietspad LA op fietspad langs doorgaande weg.

Als je op dit punt een klein stukje naar rechts loopt, kom je bij de zogeheten markesteen op de plek waar de grenzen van de boermarken van Anloo, Eext en Anderen bij elkaar komen (zie de pijl op de oude topografische kaart). Zulke grenzen waren vroeger bijvoorbeeld van belang omdat ze precies aangaven waar de schaapherders van de drie dorpen met hun kudde mochten komen.

• Na einde fietspad bij KP 84 halfverharde weg LA.

Het Anlooërdiepje ontstaat op het Eexterveld en stroomt met eindeloos veel bochten richting Anloo en verder. De beek, de groenlandjes en de houtwallen liggen er vele eeuwen vrijwel onaangetast. Dit is een van de meest authentieke beekdallandschappen die je in ons land kunt vinden. Langs het diepje liggen twee soorten houtwallen. De zogeheten beekdalbegeleidende wal zorgde er vroeger voor dat de schapen vanaf de heide niet in de sappige graslandjes langs de beek konden komen.

Verder zijn er tientallen houtwalletjes die dwars op de beek staan en in combinatie met slootjes de eigendomsgrenzen van de percelen aangeven. In 1625 verdeelden Anlooër boeren de beekdalgronden langs het Anlooërdiepje, die ze tot dan toe in gezamenlijk gebruik hadden gehad.

• In tweede haakse bocht bij blauw paaltje pad schuin LA.
• Einde pad RA bij esrand.

Als je zin hebt kun je de route uitbreiden met ongeveer 1,5 km langs het Anlooërdiepje. Dit deel is de zwarte lijn op de kaart. Hieronder staat de routebeschrijving voor deze extra lus. Wil je deze niet, ga dan naar punt 8.

• In de bocht bij 7 ga je niet schuin LA het paadje in, maar blijf je het brede pad volgen. Pad maakt bocht naar rechts.
• Op driesprong zandweg LA.
• Einde zandweg fietspad LA.
• Na 250 m na een stukje klinkerweg zandweg RD nemen.
• Einde zandweg pad LA.
• Bij KP 89 bij 8 paadje RA. 

• In tweede bossingel bij KP 89 paadje LA.
• Einde pad verharde weg LA.

Als je over het paadje loopt, zie je dat het weiland links omsloten is door forse houtwallen. Het is een kleinschalige particuliere ontginning ten tijde van de vorige eeuwwisseling. De boer die hier een stukje veld ontgonnen heeft, deed dat net zoals in de eeuwen daarvoor kleine heidepercelen in cultuur werden gebracht. Je begon met het graven van greppels om zo’n nat heideterrein te ontwateren. Van de vrijkomende grond maakte je een wal die diende als eigendomsmarkering en als veekering. De aanwezigheid van elzen in de wal verraadt nog dat de heide hier indertijd behoorlijk nat moet zijn geweest en dat je zo’n kampje alleen als weiland kon gebruiken.

• Bij bord Het Drentse Landschap graspad RA.

Links van het graspad liggen vijf schraallandjes genaamd De Stobben. Ook deze zijn gescheiden door sloten en houtwallen. De landjes maken tegenwoordig deel uit van het terrein Gastersche Holt van Het Drentse Landschap. Gasterse boeren hebben deze al in de tweede helft van de negentiende eeuw ontgonnen om als weiland te gebruiken.

Het Drentse Landschap probeert de landjes door ze te verschralen om te vormen in bloemrijke hooilanden. In de houtwallen tussen de groenlandjes mag de natuur haar gang gaan.

• Einde graspad vóór fietspad pad RA. Pad langs esrand en bos steeds RD volgen.

Rechts van de Zuidesch kom je langs het Ubbinkbos. De grond werd tussen 1938 en 1948 aangekocht door de familie Ubbink uit Groningen. De heide werd ontgonnen en ingeplant met onder andere grove den, douglasspar en lariks. Sommige sparren zijn inmiddels meer dan dertig meter hoog.

De eerste decennia kwam in het bos de verkoop van hout op de eerste plaats. Sinds 1978 heeft de familie Ubbink het bos ondergebracht in de  Stichting Landgoed Ubbinkbos . Deze stichting voor particulier natuurbeheer besteedt naast de verkoop van hout ook aandacht aan de natuurlijke ontwikkeling van het bos.